De voorbije week was er slechts één nieuwkomer te melden, maar wat voor één… een orpheusspotvogel werd op maandag door Lucas Bollingh gespot in de grote beemd van Wellen. Dit is de eerste veldwaarneming voor onze regio ! Voorheen werden wel door de ringwerkgroep van Tongeren een 8-tal exemplaren geringd. Diezelfde maandag konden Dirk Ottenburghs en Gert Appeltans ’s avonds deze – toch wel unieke – waarneming bevestigen en genieten van de specifieke zang. Bovenstaande mooie foto is van Kris De Rouck (bron waarnemingen.be 18/5/2021 Kleine Netevallei)
De orpheusspotvogel lijkt erg op de spotvogel door zijn gele onderdelen en groenige bovendelen. Verschillen met de spotvogel zijn het ontbreken van een lichte vleugelbaan (of summier aanwezig) en de kortere handpenprojectie. Zijn vleugellengte meet 59–70 mm, tegenover 69–85 mm bij de spotvogel. De poten zijn ook iets lichter van kleur voor de orpheus. Verder heeft hij een iets bruingroene tint tegen grijsgroen bij spotvogel en door de rondere kop en compacter lichaam een iets vriendelijkere uitdrukking, maar deze laatste kenmerken zijn vaak subtiel. Het grote onderscheid zit hem in de zang waarbij de zang van de orpheusspotvogel veel sneller is, zonder pauzes en herhalingen. Ook zijn de opvallende uithalen van de spotvogel afwezig. Vanaf begin mei komen de spotvogels naar België en worden ook enkele zingende orpheusspotvogels waargenomen. Het is een lange-afstandstrekker die vooral in Zuidwest-Europa broedt en overwintert in West-Afrika. De soort houdt van warmte en is sinds het midden van de 20ste eeuw bezig is met een opmars richting het noordoosten, maar heel snel gaat dat niet.
Op het forum van waarnemingen.nl heeft Frank Neijts enkele mooie foto’s geplaatst met links de orpheusspotvogel en rechts de spotvogel. Bijhorend ook nog wat determinatie-uitleg van Frank.
De meeste orpheusspotvogels worden gevonden op het geluid omdat ze onophoudelijk en vaak opvallend zitten te zingen. In de praktijk echter blijkt het toch nog steeds lastig om die zang te onderscheiden van spotvogel en bosrietzanger. Gelukkig laten ook die laatste 2 zich met enig geduld wel redelijk zien (opvallend in de top van een struik of boompje zingen is ‘an sich’ al een aanwijzing voor orpheusspotvogel) waarbij bosrietzanger meestal snel afvalt door zijn vergeleken met de ‘spotvogels’ andere (hoofdzakelijk bruine) kleur en de (kop)tekening (de teugel met name). De ‘spotvogels’ geven qua uiterlijk echter nog wel eens problemen maar met zorgvuldige bestudering waarbij met name aandacht voor de structuur van de vogel, moet dat toch niet zo’n vreselijk probleem zijn, zie de compo hieronder. Probeer altijd – maar zeker in geval van twijfel – zoveel mogelijk plaatjes te schieten én, in geval van een zingende vogel, geluidsopnames te maken, desnoods met je telefoon.
Tenslotte nog enkele fotogenieke blikvangers van de week:
* Gele kwikstaart (Paul Matthys)
* Ijsvogel (Tony Tachelet)
* Zomertaling (Stefan Nimmegeers)
* Dodaars (Stefan Nimmegeers)
* Grote bonte specht (Dirk Bollen)
* Witte kwikstaart (Stefan Nimmegeers)
* Grauwe vliegenvanger (Dirk Bollen)
* Zwarte roodstaart (Stefan Achten)
Groeten en tot volgende week,
Carlo Menten
Leave a Reply